Bütün
canlılarda olduğu gibi arılar da zaman içinde yaşadıkları coğrafi
bölgenin şartlarına uyum göstererek değişik ırk özellikleri
kazanmışlardır. Arı ırkları hırçınlık, çalışkanlık, hastalıklara
dayanıklılık gibi değişik özellikler gösterirler.
Arı ırkları;
büyüklük, renk, dil uzunluğu, vücudun kıl örtüsü, balmumu bezlerinin
şekil ve büyüklüğü, kanat damar yapısı ve kanat büyüklüğü gibi
morfolojik özelliklerle birbirlerinden ayrılırlar. Bugüne kadar
yapılan taksonomik çalışmalarda dünyada 24 arı ırkı kesin olarak
tanımlanmıştır. Bunlardan ancak bazıları ekonomik öneme sahip olup
ekolojik şartların elverdiği her yerde yetiştirilirler. Ekonomik
değer taşıyan arı ırkları içinde İtalyan, Kafkas ve Karniyol ilk
sıralarda yer alırlar.
Üstün arı
ırkından beklenen özellikler şunlardır:
- İnsana yakın ve uysal olması.
- Uçuş uzaklığının uzun olması.
- Daha fazla bal ve polen toplayacak fiziki özelliklere sahip
olması.
- Kovanlarını temiz tutması ve hastalıklara karşı dayanıklı olması.
- Coğrafya ve iklim şartlarına dayanıklı olması.
- Hortum uzunluklarının fazla olması.
- Ana arıların yumurtlama yeteneklerinin yüksek olması.
- Oğul eğilimlerinin düşük olması.
Dünya
üzerindeki belli başlı arı ırkları ise şöyle sıralanabilir:
1) İtalyan
Arısı: (Apis mellifera ligustica) Eskiden beri üstün
özelliklerini koruyan üstün bir arı ırkıdır. Asıl yurdu Kuzey
İtalya'dır. İtalyan arıları çok çalışkan ve uysaldırlar. Ana arı bol
yumurtlama yeteneğine sahiptir.

Çoğalma kabiliyetleri fazladır. Yavru büyütme yeteneği fazla olup
erken ilkbaharda kuvvetli koloni oluştururlar. Bol nektar toplayarak
çok bal yaparlar. Oğul verme eğilimleri zayıftır. Arı ırkları
arasında en güzel petek İtalyan arası tarafından örülür. Tatlı sarı
renkli ve güzel görünüşlüdür. Tek olumsuz özellikleri aşırı derecede
yağmacı oluşlarıdır.
2) Kafkas
Arısı: (Apis mellifera caucasica) Çok uysal,çalışkan ve şiddetli
soğuğa dirençli olma gibi üstün ırk özellikleri vardır. Hortumları
diğer arı cinslerinden uzundur. Sık sık oğul verme eğilimine
girmemeleri bu ırkın üstün nitelikleri arasındadır. Yavru verimleri
yüksektir ve kuvvetli aileler meydana getirirler. En kuvvetli
oldukları devre yaz ortasıdır.

Çok uslu olmalarına rağmen, dışardan gelen yağmacı arı ya da diğer
zararlılara karşı kovanlarını oldukça iyi korurlar. Kitin rengi
koyudur genelde gri kurşuni renktedirler. Tek kusurları kovana aşırı
miktarda propolis getirerek sağa sola bulaştırmalarıdır.
3) Karniyol
Arıları: (Apis mellifera carnica), ince yapılı ve uzun dillidir.
Kısa ve sık bir kıl örtüsüne sahiptirler. Gri arılar da denilen
Karniyol arısının kitini çok koyu renktedir ve genellikle 2. ve 3.
halkalar üzerinde kahverengi noktalar, bazen de kahverengi çizgiler
vardır. En sakin ve uysal arı ırkıdır. Yavru üretme kabiliyetleri
çok iyidir. Küçük aileler halinde kışladıklarından yiyecek
tüketimleri azdır. Polen miktarı yeterli olduğu sürece yavru büyütme
uzun süre devam eder. Sonbaharda ailenin nüfusu süratle azalır.

Çok sert iklim
şartlarında bile kışlama yetenekleri iyidir. Oğul verme eğilimleri
yüksektir. Yön tayin etme ve kovanlarını bulma duyguları
kuvvetlidir. Yağmacılığa karşı meyilli değildirler. Çok az propolis
kullanırlar ve bu yüzden yavru hastalıklarına karşı çok
hassastırlar. Çevre şartları değişikliklerine uyma kabiliyetleri
yüksektir.
5) Anadolu
Arısı: (Apis mellifera anatoliaca) Anadolunun büyük bir k
ısmında yayılış gösteren Anadolu arısı İngiltere ve ABD'ne
götürülerek bu ülkelerdeki ıslah çalışmalarında kullanılmıştır. En
büyük özellikleri Anadolu coğrafyası ve iklimine çok iyi uyum
sağlamış olmalarıdır. Çalışkan, kış şartlarına ve hastalıklara
dayanıklı olma gibi avantajları vardır. Anadolu arısının en üstün
vasıflarından birisi de çok zor şartlarda bile bal toplayarak
hayatını devam ettirebilmesidir. Genelde esmer ve küçük yapılı
arılardır.
kaynak :
aricilik.gen.tr
|