Bal arıları eşek
arılarından farklı olarak kışı koloni halinde geçirirler. Koloni kış
uykusuna yatmaz ama çok soğuklarda ısınmak için bir salkım gibi
kümeleşir. Bu şekilde kış süresince sıcak ve aktif olarak
kalabilirler. Bunun için de önceden, yaz aylarında yeterli miktarda
bal depo etmeleri gerekir. Ortalama bir kovanın kışlık bal ihtiyacı
9-13 kilogram kadardır.
Bal arılarının bal yapma kapasiteleri ise uygun yer
bulabildiklerinde bundan çok daha fazladır. İşte arıcılığın
felsefesinde de bu yatar. Arılara imkan sağlandığında, onlar da hem
kendileri hem de bizim için bal üretirler. Arılar kendilerine
yetebilecek miktardan 2-3 kat fazla bal üretebildiklerinden arıcılar
da kovana fazla çerçeve koyarak onlara bu ortamı hazırlarlar. Arılar
da sonradan ellerinden alınan bu ürün fazlasını dert etmezler.

Arıların balı çiçeklerden topladıkları nektarı ağızlarındaki
enzimlerle birleştirip altıgen biçiminde balmumundan yaptıkları
hücrelere depoladıklarını biliyoruz. Bu karışımın su oranının yüzde
17'ye kadar düşmesini bekledikten sonra hücrelerin ağızlarını yine
bir balmumu tabakası ile kaplarlar. Artık arıcı için sağım zamanı
gelmiştir. Ağzı kapalı hücrelerdeki bal hiç bozulmaz, saklama zamanı
süresizdir.
Arılar böcek dünyasının en gelişmiş sosyal hayatına sahiptirler.
İşçi arılar dünyaya geldikten sonra bir ay içinde kovanda bir iki
günlük sürelerle temizlik, larvaları besleme, balmumu yapma, yiyecek
taşıma, muhafızlık gibi değişik görevler yaparlar. Sonra uçuş
başlar, çiçekler ziyaret edilir, nektar, polen ve su toplanır.
Arılar ne kadar yaşar?
İşçi arılar çalışma mevsiminde 4-8 hafta yaşarlar. Kış mevsiminde
ise çalışmadıkları için ömürleri 5-7 ay sürebilir. İşçi arılar dişi
olmalarına rağmen yumurtlamaları ana arı tarafından salgılanan
kokularla baskılanır ve yavru yapma yetenekleri engellenir. Bir
şekilde kovanda ana arı kalmazsa (ölürse) kovan günlük bir
yumurtadan ana arı arı üretir. Ama günlük yumurtada yoksa o zaman
işçi arılardan biri ya da bir kaçı yumurtlamaya başlar. Ama
döllenmemiş olduklarından yavrular hep erkek arı olarak dünyaya
gelir ve müdahale edilmezse kovan söner.
Arılar polenleri, su ile karıştırıp larva halindeki yavruları
beslemek için toplarlar. Bir arı kovandan 7 kilometre uzağa gidip,
geri dönebilir. Ancak arılar normal olarak kovanlarından ortalama
bir kilometre kadar uzaklaşırlar.
Arılar bu yolculuklarında yollarını güneşin pozisyonuna göre
saptarlar. Ayrıca yer kürenin manyetik alanına karşı da
hassastırlar. Gözleri polarize ışığa karşı o kadar hassastır ki çok
kalın bir bulut tabakasının ardından gelen zayıf bir güneş ışığıyla
bile kötü havalarda yollarını bulabilirler.

Arılar geceleri ortadan yok olurlar ama uyumazlar. Gece boyu
hareketsiz kalarak enerjilerini ertesi günkü yoğun işler için
biriktirirler.
Arılar renklerin çoğunu görürler. Işık dağılımında mavi ve ona yakın
renkleri daha iyi görürler. Ultraviyole ışınlarına karşı da çok
duyarlıdırlar. Ultraviyole ışınlarını çok yansıtan çiçekler onlara
daha parlak görünür. Kırmızı rengi hiç ayırt edemezler.
Bize bu derecede faydalı olan arılar etrafımızda dolaştıklarında
veya balkonda kahvaltı sefası yaparken reçel tabağına konduklarında
çoğu insan huzursuz olur. Bunun nedeni minik arının sokma
tehlikesidir.
Arılar niçin sokarlar
Halbuki arılar sadece iki durumda canlılara saldırır
ve sokarlar:
l) Kolonilerine bir tehdit olduğunda korumak için;
2) Korkutuldukları zaman. Bu nedenle arı kovanlarına çok
yaklaşmamanız, el kol hareketleri yaparak hızlı hareket etmemeniz
önerilir.
Arılar insanı soktuktan sonra genellikle ölürler, çünkü arı
tarafından sokulan insan ani bir hareketle arıyı fırlatınca arının
iğnesi ile beraber zehir torbası ve ifrazat bezi de yırtılarak
arıdan ayrılır ve soktuğu yerde kalır. İlginçtir ki bu kalan zehir
torbasındaki kaslar arıdan ayrılsalar bile zehri pompalamaya bir
süre devam ederler. Bu nedenle tırnağın ucu ile bir an evvel iğneyi
soktuğu yerden çıkarmakta fayda vardır.
Arı zehrine alerjisi olan kimselerde arı sokmaları ağır tepkilere
hatta ölüme yol açabilir. Buna karşın arı zehri bazı ağrılı
hastalıkların özellikle romatizmanın tedavisinde kullanılır.
ilgili konular:
Arıların
yön bulması - yer bildirmesi
Arı sokması
Arılar niçin bal yapar
|