Astım
Astım
akciğerlerdeki havayollarının uzun süreli (kronik)
rahatsızlığıdır. Hava yollarının iltihaplanmasına ve
şişmesine neden olur. Çocuğunuzda astım varsa,
havayolları normalden daha hassastır ve belli
maddeler veya tetikleyici etmenler tahrişe neden
olabilir. Astımın en yaygın tetikleyicileri ev
akarları, hayvan kürkleri, polen, sigara dumanı,
soğuk hava ve göğüs enfeksiyonlarıdır. Astım
belirtileri çocuktan çocuğa, hafiften şiddetliye
kadar değişiklik gösterebilir. Şiddetli bir astım
epizodu veya astım atağı hayatı tehdit edici
olabilir ve acil tıbbi tedavi gerektirebilir.
Birleşik Krallıkta bir milyondan fazla çocukta astım
vardır. Erkek çocuklarında astım kız çocuklarına
göre daha fazla görülür. Çocukların yaklaşık dörtte
üçünde ilk ergenlik döneminde belirtiler kaybolur,
ancak hastalık yetişkinlikte tekrar edebilir. Astım
için tam bir tedavi yoktur, ancak rahatsızlığın
etkin bir şekilde yönetimini sağlayacak çeşitli
tedaviler vardır.
Astım Belirtileri
Çocuğunuzda astım
varsa, soluksuz kalabilir veya göğsünde sıkışma
olduğundan şikâyet edebilir. Soluk aldığında ıslık
sesine benzer bir ses çıkarır ve özellikle geceleri
olmak üzere çok öksürür. Astım belirtilerinin
şiddeti ve süresi oldukça değişkendir ve tahmin
edilemez. Genellikle geceleri ve egzersiz
yapıldığında kötüleşirler. Çocuğunuz şiddetli bir
astım atağı geçiriyorsa, soluk almakta güçlük
çekebilir ve kalp atışı hızlanabilir. Ayrıca,
tırnakları morarabilir, göğüs ve boyun bölgesinde
sıkışma hissedebilir ve soluk alıp verirken burun
delikleri genişleyebilir. Çocuğunuz şiddetli astım
atağı geçiriyorsa, derhal tıbbi yardım almanız
gerekir.
Astım Nedenleri
Astımın
bilinen tek bir nedeni olmamakla
birlikte, çocuğunuzun rahatsızlığına etki eden
birden fazla etmen olabilir. Bu etmenler arasında
genetik yatkınlık (çocuğunuzun genlerinde
astım rahatsızlığı geçirme ihtimalini
artıran bir şeyler olması), beslenme ve çevre
sayılabilir.
Çocuklukta
astım rahatsızlığı yaşamaya ilişkin bilinen
risk faktörleri arasında ailede astım
veya alerjik rahatsızlık öyküsü olması ve özellikle
annenin çocuğa gebeliği
sırasında sigara içmesi nedeniyle çocukken sigara
dumanına maruz kalma sayılabilir. Astım
belirtileri polen, toz akarları, sigara
dumanı, kimyasal dumanlar ve bazı ilaçlar gibi (örn.aspirin
ya da beta blokerler) alerjenler (alerjiye neden
olan maddeler) tarafından tetiklenebilir.
Astımı tetikleyen diğer etmenler
enfeksiyon, stres, bazı yiyecekler, soğuk hava gibi
bazı hava koşullarıdır. Çocuğunuzun astım
tedavisinin bir kısmını tetikleyici
unsurların tespit edilmesi ve bunlardan kaçınmak
oluşturur.
Astım Tanısı
Doktorunuz
normalde size çocuğunuzdaki belirtiler hakkında soru
sorarak, çocuğun göğsünü muayene ederek ve soluğunu
dinleyerek astım tanısı koyabilir. Astım
tanısı genellikle bir takım testlerle, en
yaygın olarak da ‘Zirve üfleme (ekspiratuar) akım
hızı (PEFR) testiyle onaylanır. PEFR testinde
çocuğunuzun ciğerlerinden dışarı ne kadar hava
verebildiğini ölçmek için ‘tepe değer akım sayacı’ (peak
flow meter) adı verilen, elde tutulan küçük bir
cihaz kullanılır. Bir değer okuması yapılır ve
çocuğunuza astımı kısa süreli
olarak tedavi edecek etkin bir ilaç verilir. Kısa
süreli ilacı kullandıktan sonra ikinci bir PEFR
okuması alınır. Okumanın anti-astım ilacını aldıktan
sonra çok daha yüksek çıkması durumunda, tanı
doğrulanmış olur. PEFR testi ancak beş yaşından
büyük çocuklara uygulanabilir. Daha küçük
çocuklardan astım ilacını ‘inhale’ etmeleri (solunum
yoluyla içlerine çekmeleri) istenebilir. Eğer bu
belirtilerin hafiflemesine yardımcı oluyorsa,
çocukta muhtemelen astım vardır.
Astım Tedavisi
Çocuğunuzdaki astım
belirtileri sık görülmüyor ve hafifse,
çocuğunuza kısa etkili beta-2 agonisti adı verilen
bir inhale ilaç verilir. Bu belirtilerin geçmesine
yardımcı olacaktır. Çocuğunuzdaki belirtiler daha
sıksa, inhale kortikostereoid adı verilen ikinci bir
inhale (solunum yoluyla alınan) ilaç verilir.
Belirtileri engellemek için genellikle günde iki doz
inhale kortikostereoid alınması önerilir.
Çocuğunuzun astım belirtileri hâlâ kontrol altına
alınamadıysa, uzun süre etkili beta-2 agonisti ve
lökotriyen reseptör antagonisti gibi ekstra ilaçlar
verilebilir. Bu ilaçlar çocuğunuzdaki belirtilerin
iyileşmesine yardımcı olacaktır.
Ancak, astım
hala kontrol altına alınamamışsa, çocuğunuza
stereoid haplar verilebilir. Oral stereoidlerin uzun
vadeli kullanımı ciddi yan etkilere neden
olabileceğinden, bu ilaçlar ancak tüm tedavi
opsiyonları denendikten sonra ve bir defaya mahsus
olmak üzere kullanılır. Astım atakları
artırılmış dozdaki beta-2 agonistleriyle tedavi
edilebilir. Şiddetli ataklarda çocuğunuzdaki
astımı kontrol altına almak için hastanede
oksijen, beta2-agonistleri ve stereoidlerin bir
arada kullanıldığı bir tedavi uygulanması
gerekebilir.
Astımlıyı Koruma
Sigara içiyorsanız, çocuklarınızın yanında sigara
içmeyin. Çocukların yanında sigara içmek,
astım krizlerinin şiddetini ve
sıklığını artıracaktır. Ayrıca, sigara dumanına
maruz kalarak büyüyen çocuklarda astım
görülme ihtimali daha yüksektir.
Şiddetli astımı olan çocukların influenza
(grip) ve pnömokok – zatürree, menenjit ve kan
enfeksiyonuna neden olan bir bakteri – aşısı
olmaları önerilir. Bu hastalıklar çocuğunuzun
astım belirtilerini
kötüleştirebilir. Mümkünse kötüleşen belirtileri not
ederek ve belli durumlara maruz kaldıklarında ‘tepe
değer akım sayaç’larını kullanarak çocuğunuzun
astımını tetikleyen etmenleri
tanımlayın. Sağlıklı bir kiloda kalmak da
çocuğunuzun astım hastalığını daha
iyi kontrol edebilmesine yardımcı olacaktır.
Sağlıklı bir kiloyu korumanın yolu, dengeli,
sağlıklı beslenme ve düzenli egzersizden geçer.
Düşük yağ içeren, lif yönünden zengin, bol taze
meyve ve sebzenin (günde en az 5 porsiyon) yanı sıra
tam tahılları da içeren bir beslenme önerilir.
Çocukların günde en az 60 dakika fiziksel aktivitede
bulunmaları önerilir.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Astım
Çocuklarda Öksürük
Çocuklarda Öksürük için Kestane Balı
|
